Samenhang in visie

PREVENTIEF HANDELEN

Preventief handelen is naar mijn mening een ontzettend belangrijk onderdeel als
het gaat over het basisonderwijs. Een goede leerkracht zet zijn kennis in en handelt 
om problemen in de groep en bij individuele leerlingen te voorkomen.

Zo heeft een goede leerkracht ook het vertrouwen in de kwaliteiten van elke 
leerlingen en laat de leerkracht dit ook merken. Door het vertrouwen in een leerling 
duidelijk te laten merken, zal hij/zij een meer positief 

zelfbeeld ontwikkelen. Dit is ontzettend belangrijk voor de identiteitsontwikkeling van het 
kind. Niet alleen door invloed van de leerkracht, maar ook door invloeden van andere 
personen in de omgeving, zal de leerling zich ontwikkelen. Als leerkracht moet je ervoor 
waken dat er een verwachtingspatroon in de klas is waarbij er maar een bepaald soort 
leerling 'goed' is. Besteed juist aandacht aan de verschillen door te benadrukken dat 

iedereen uniek is maar daardoor ook andere kwaliteiten heeft. 

Door preventief te handelen kan de leerkracht gewenst gedrag stimuleren door hier 
aandacht aan te besteden. Bijvoorbeeld wanneer het gaat over gezond gedrag. Een 
leerkracht die preventief handelt behandelt onderwerpen als gezonde voeding, 
beweging, sociale redzaamheid, persoonlijke hygiëne, etc. Leerlingen voor

wie sommige belangrijke punten niet vanzelfsprekend zijn, krijgen zo toch een kans
om op een goede, bewuste manier hier mee om te gaan. Ook weten leerlingen de 
consequenties en problemen die kunnen optreden wanneer zij niet gezond gedrag 
vertonen en kunnen zij op latere leeftijd hier bewust een keuze in maken. Ook

geeft de leerkracht in het kader van preventief handelen zelf het goede voorbeeld en 
kan bewegen inzetten tijdens verschillende lessen. 

Wanneer het gaat over sociale redzaamheid is het belangrijk om gewenst gedrag van 
de leerlingen te stimuleren en duidelijke afspraken en verwachtingen te maken en uit 
te spreken. Wanneer leerlingen weten waar ze aan toe zijn en op een respectvolle 
manier met elkaar omgaan, is de kans op pestgedrag minder groot.  

Wanneer preventief handelen wordt ingezet om gewenst gedrag van leerlingen te 
stimuleren en probleem gedrag te voorkomen, zorgt dit voor een positieve sfeer in 
de groep. Leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar om. Hierdoor is de 
kans op pestgedrag minder groot en kan soms zelfs voorkomen worden.

Pestgedrag heeft op allerlei gebieden negatieve gevolgen voor de hele groep. Om 
deze negatieve gevolgen uit de weg te gaan en pestgedrag te voorkomen, komt er 
een veilig klimaat in de klas. De leerkracht kan dit doen door pesten bespreekbaar te 
maken en aandacht te besteden aan dit onderwerp en omgang met elkaar. Ook is 

het belangrijk om bijvoorbeeld tijdens de Gouden Weken extra veel aandacht te
besteden aan de groepsvorming, waardoor later in het jaar problemen voorkomen kunnen worden. 

In de maatschappij waarin we opgroeien is het belangrijk om media te omarmen. Ook 
als leerkracht kan je er niet omheen. Door media juist op een positieve manier te 
benaderen en ook in te zetten tijdens de lessen, leren leerlingen op een goede manier 
omgaan met media en alles wat daar bij komt kijken. Dit zorgt ervoor dat 

leerlingen geen impulsieve keuzes zullen maken, maar juist ook kunnen filteren wat voor 
hen belangrijk is. Elke leerkracht zal eigenlijk aandacht moeten besteden aan 
mediawijsheid waarbij het accent ligt op mediabewustzijn, informatie vaardigheden, 
privacy en veiligheid en het produceren met media.

Kortom; een leerkracht die niet in staat is om preventief te handelen zal nooit een 
goed pedagogisch klimaat in de klas krijgen, omdat problemen dan blijven komen en 
de leerkracht continu bezig is met het oplossen van deze problemen in plaats van het 
geven van les. Deze onveilige sfeer is ook van invloed op de leerprestaties 

en het welzijn van de leerlingen.

PASSEND ONDERWIJS

Passend onderwijs is niet nog niet zo heel lang ingevoerd in Nederland. Hoewel het 
voor sommige leerkrachten behoorlijk wat stress oplevert, vind ik het zelf echt een 
uitdaging. Natuurlijk is het belangrijk dat elke leerling onderwijs op maat krijgt, maar 
met passend onderwijs betekent dit dat er niet alleen maar wordt gekeken naar 
niveauverschillen. Leerlingen hebben allemaal eigen behoeftes en juist met de 
invoering van passend onderwijs is er meer aandacht gekomen voor individuele 
leerlingen. 

Door de invoering van passend onderwijs krijgen niet alleen leerkrachten, maar ook 
leerlingen te maken met leerlingen die anders kunnen denken of reageren in bepaalde 
situaties. Voor leerlingen is het belangrijk om rekening met elkaar te houden en te zien dat 
je bepaalde situaties ook vanuit een ander perspectief kan zien. Het helpt leerlingen en 
leerkrachten om breder te kijken en zich meer in te leven in een ander.

Wel is het erg belangrijk om ook als leerkracht grenzen te stellen en extra hulp of 
begeleiding in te schakelen als dit nodig is. Wanneer leerlingen niet meer 
functioneren in het reguliere basisonderwijs is dit namelijk niet alleen een 
tekortkoming voor henzelf, maar ook voor de rest van de klas. 

OORDEELSVORMING

Zelf heb ik als leerkracht de afgelopen jaren ontzettend veel nieuwe inzichten 
gekregen op het gebied van preventief handelen en passend onderwijs. Ik realiseer 
me steeds meer dat ik een 'leuke' klas tot stand komt door een goede leerkracht. Een 
goede leerkracht is namelijk een leerkracht die veiligheid in de klas waarborgt en 
zorgt voor een duidelijke structuur met goede afspraken en tijd besteed aan 
groepsvorming. Alleen dan kan het pedagogisch klimaat in de klas blijven en kunnen 
leerlingen optimaal leren. Ook problemen of conflicten die tijdens mijn lessen 
ontstaan kan ik nu doorzien en preventief zo handelen dat deze bijna niet meer 
voorkomen, waardoor lessen rustig verlopen en leerlingen zich veilig voelen in de 
klas. Dit door van te voren na te denken over voorvallen die kunnen gebeuren of 
reacties van kinderen op bepaalde situaties. Wanneer je leerlingen beter leert kennen 
en hun gedrag kan voorspellen, is het als leerkracht belangrijk om hiernaar te 
handelen.

Ook qua passend onderwijs heb ik mijn visie bij moeten stellen. Waar ik in het eerste 
jaar bij leerlingen die 'anders' waren met mijn handen in het haar zat en deze 
kinderen vooral lastig vond, zie ik nu in dat kinderen altijd op een bepaalde manier 
reageren door een achterliggende reden. Het is voor mij juist interessant om verder 
te kijken naar deze reden en vanuit daar het gedrag van de leerling te verklaren en
hier onderwijsbehoeftes uit te halen. Ik kijk steeds meer naar individuele leerlingen 
en hun behoeftes in plaats van hen te vergelijken met anderen. Ik denk dat het als 
leerkracht heel belangrijk is om vanuit een ander perspectief te kunnen kijken en een 
open houding te hebben, zodat elke leerling een kans krijgt om zich in jouw klas te 
kunnen ontwikkelen. De afgelopen jaren heb ik leren omgaan met veel verschillende 
soorten kinderen, maar kan ik nog steeds van elk kind genieten en ontzettend trots
zijn wanneer deze leerlingen een persoonlijk doel hebben behaald, afhankelijk van of
dit doel nou past bij hun leeftijd of gedrag of niet. 

Wanneer je als leerkracht op een respectvolle manier met deze leerlingen omgaat en 
er energie in steekt om een goede relatie met hen te krijgen, kan je veel waardevolle 
momenten voor terug krijgen.